Kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 năm nay, chúng tôi có dịp gặp gỡ cán bộ lão thành cách mạng, tiền khởi nghĩa và được nghe kể về những ngày cả nước đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Khí thế hào hùng vẫn còn vọng vang quanh đây. “Nhờ có Đảng, nhờ có cách mạng, tôi mới có cuộc đời mới, nên tôi nguyện một lòng theo Đảng, theo cách mạng, gữi trọn niểm tin với Đảng; được giao nhiệm vụ thì cố gắng hoàn thành chứ có thành tích gì đâu” - Lão thành Cách mạng (LTCM) Trần Đức (Nguyễn Phan Tín) sinh tại huyện Nghi Xuân-Hà Tỉnh, hiện sống cùng gia đình ở phường 18, quận 4 đã mở đầu câu chuyện như vậy.
Trong căn nhà xinh xắn, cán bộ lão thành cách mạng 89 tuổi đời (sinh năm 1926), 70 năm tuổi Đảng đón chúng tôi bằng nụ cười hiền hậu bên một tách trà ấm nóng. Câu chuyện của ông về những ngày khởi nghĩa giành chính quyền mùa thu năm 1945 dần dần hiện lên rõ nét qua những trang hồi ức sống động, ông gọi tôi là đồng chí, bởi cái chất cách mạng đã thấm sâu trong ông. Các cụ tiền bối cách mạng là thế-vẫn tràn đầy nghị lực, nhiệt huyết. Trái với tưởng tượng của tôi, dù đã tuổi cao, nhưng đồng chí Trần Đức vẫn khỏe mạnh, nhanh nhẹn và minh mẫn. Theo hồi ức của ông, những năm tháng gian khổ mà hào hùng của một lớp người "cả đời hiến dâng cho cách mạng" lại hiện về.
Đồng chí Trần Đức (bên phải) kể những năm tháng hoạt động cách mạng của mình cho đồng chí Trần Hoàng Danh-Bí thư Quận ủy-Quận 4 |
Ngày ấy, nhân dân Xuân hội huyện Nghi Xuân sống dưới ách thống trị của thực dân Pháp và bè lũ tay sai, cùng với bao thứ thuế, và phải chịu cảnh phu, phen tạp dịch quanh năm. Thực dân Pháp còn thực hiện chính sách ngu dân để cai trị, vì thế mà trên 95% dân trong xã mù chữ... Đói khổ đến cùng cực, người dân Xuân hội rất căm thù quân xâm lược và bọn quan lại tay sai. Sớm được giác ngộ cách mạng, từ những năm 1927 - 1929, người dân nơi đây đã hăng hái tham gia các tổ chức Hội Thanh niên phản đế, Hội đánh Tây..... Sinh ra trên một vùng quê cách mạng như vậy nên đã ảnh hưởng tốt đến đồng chí Trần Đức. - Ông kể - “Hồi ấy, dù nghèo khổ nhưng gia đình cũng cố gắng cho tôi đi học. Khi đó, gia đình cho tôi học ở Trường Bưởi (Hà Nội), tôi định bỏ học nhưng ba tôi bảo phải học, muốn làm gì giúp cách mạng cũng phải biết chữ”.
Từ năm 1941, phong trào Việt Minh phát triển mạnh khắp nơi, khi ấy là học sinh Trường Bưởi ông phụ trách Ban thanh niên cứu Quốc của trường (Hà Nội- Ninh Bình- Thanh Hóa) …Năm 1944 ông thoát ly lên chiến khu tham gia vào tuyên truyền giải phóng quân và làm liên lạc cho các đồng chí lãnh đạo Đảng ở liên khu Cao –Bắc- Lạng ... Tiếp mạch cho cuộc đời làm cách mạng ông say sưa kể về chuyện kháng Nhật chống Pháp, chuyện giành chính quyền năm xưa .Tháng 3 năm 1945 để chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa, ông và vài đồng chí ở Liên khu được lệnh rút về trường Bưởi hoạt động bí mật. Ông vẫn nhớ đêm trước ngày tổng khởi nghĩa, Hội Phụ nữ Cứu quốc và Đội của ông được giao nhiệm vụ may một chiếc cờ đỏ sao vàng lớn và nhiều cờ nhỏ để tham gia đội quân diễu hành ra khắp phố phường Hà Nội. Ông cùng với cả Hội-đội đã thức cả đêm để hoàn thành nhiệm vụ trong niềm vui chiến thắng. Uống một hớp nước, ông chầm chậm nói:. “Khi Nhật đảo chính Pháp, khí thế cách mạng sụt sôi khắp nơi, thời cơ đã đến anh em trong đội Tự vệ chiến đấu Hoàng Diệu và quần chúng nhân dân với vũ khí thô sơ giáo, mác, đòn gánh xông lên đánh địch, quyết tâm lấy chính quyền về tay cách mạng, sáng ngày 19 tháng 8 năm 1945 ông chỉ huy Đội tự vệ chiến đấu Hoàng Diệu (Hà Nội) đánh chiếm các sở chỉ huy của địch như Tuy cảnh sát, kho thóc của địch cùng với các lực lượng khác góp phần giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng 8".
Niềm vui nhân đôi sau ngày Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ông được vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng tháng 9 năm 1945. Cách mạng tháng Tám thành công nhưng sau đó cả nước lại bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống Pháp (1945-1954). Năm 1945-1947, ông được tổ chức bố trí về phụ trách tình báo Tỉnh ủy Nam Định và gây dựng cơ sở cách mạng. Nhiều lần bị giặc địch truy đuổi nhưng ông đã vượt qua gian nan, hiểm nguy nhờ được nhân dân địa phương cưu mang, giúp đỡ.
Tham gia cách mạng khi còn là học sinh Trường Bưởi, LTCM Trần Đức đã gần 50 năm cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, từng kinh qua nhiều chức vụ quan trọng trong chiến tranh và trong xây dựng đất nước, như Trưởng Ban Dân quân khu XI ( Đặc Khu Hà Nội-Năm 1947); Trưởng phòng Tuyên Huấn Liên khu Việt Bắc (1954); Chính ủy Trung Đoàn E 592 –Bộ đội Trường Sơn (1970); giảng viên Khoa học xã hội- Học viện Quân y tại Tp.Hồ Chí Minh … 89 năm tuổi đời, đồng chí Trần Đức đã đi qua những bước ngoặt lịch sử lớn của đất nước, sống và chiến đấu hết mình vì một quê hương tự do, độc lập. Khi chúng tôi hỏi kỷ niệm sâu sắc nhất của ông trong các thời kỳ kháng chiến, ông bảo tất cả những trận đánh, những hy sinh của nhân dân rồi những chiến công của quân và dân ta đều đã ăn sâu trong tâm trí cụ như những kỷ niệm không thể quên, bao nhiêu ngày tháng tham gia hoạt động cách mạng là bấy nhiêu kỷ niệm. Từ những cống hiến cho cách mạng trong những năm kháng chiến, cũng như trong sự nghiệp đổi mới, ông đã được Đảng, Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Độc lập hạng III; Huy chương Quân kỳ quyết thắng, Huy hiệu 65-70 năm tuổi Đảng....
Giờ đây cả 3 người con của ông đều đã trưởng thành và có những đóng góp tích cực vào sự phát triển của quê hương. Những ngày lễ, Tết hay các dịp 30-4, 19-8, 2-9 cả gia đình lại quây quần về ngôi nhà tại phường 18 để đoàn tụ, gặp gỡ. Trong những dịp như thế, câu chuyện về sự đấu tranh và hy sinh anh dũng của các thế hệ trong gia đình luôn được nhắc lại để con cháu khắc cốt ghi tâm, lấy đó mà rèn luyện, phấn đấu.Ông nói đùa với chúng tôi: "Nhà tôi con, cháu cũng ít nên những dịp sum họp là như một buổi kể chuyện truyền thống". Điều đó làm cho ông vui lắm vì thế hệ hôm nay đã biết nâng niu những giá trị lịch sử và luôn muốn tìm "Về nguồn" để làm điểm tựa viết tiếp những trang sử mới sao cho xứng đáng với truyền thống cách mạng của gia đình.
Chia tay ông trong một tâm trạng đầy xúc cảm về người cán bộ lão thành cách mạng với biết bao đóng góp cho độc lập tự do của quê hương, tôi thấy tự hào biết bao khi được gặp con người như thế, một gia đình như thế…
Đoàn Toàn