Trải qua biết bao thăng trầm, nghề làm đàn guitar độc đáo này vẫn đang tiếp tục tồn tại với những người thợ tâm huyết, như một giá trị văn hóa truyền thống giữa nhịp sống của một thành phố hiện đại.
Đàn hay, thợ phải giỏi
Được sự giới thiệu của địa phương, tôi tìm đến xưởng làm đàn hơn 40 năm của ông Phạm Văn Phước, đường Tôn Đản, Phường 15. Cơ sở đàn của ông chỉ với 5 người thợ, họ đều là người trong cùng một gia đình. Những người thợ làm đàn không qua giáo trình hay trường lớp, tất cả đều được những nghệ nhân đi trước truyền lại nghề bằng cách hướng dẫn chi tiết từng công đoạn một. Người này truyền lại cho người kia, đời trước truyền cho đời sau, cứ như vậy nghề làm đàn tồn tại cho đến bây giờ.
Nếu như nói người chơi đàn là linh hồn của bản nhạc thì người làm đàn cũng chính là yếu tố quan trọng nhất làm nên giá trị của một cây đàn guitar. Đàn guitar vẫn được làm thủ công vì đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo của người thợ làm đàn với nhiều năm kinh nghiệm. Cảm nhận của người làm đàn guitar phải rất tinh tế để cây đàn đáp ứng được độ vang, độ ngân, tiếng đàn trong trẻo, các nốt trên cần đàn không bị sai, bị phô.
Ông Phước đang tỉ mỉ lấp dây đàn. |
Ông Phước chia sẻ:“Trong các công đoạn sản xuất, trừ khâu làm cần và sơn là có sử dụng máy móc, các công đoạn khác đều làm bằng tay và cần độ chính xác rất cao. Quy trình làm một cây đàn rất công phu gồm nhiều công đoạn như: đóng hông, làm mặt trước và sau, ráp cần, dán chỉ viền, dán ngựa, dán chỉ trong... Khâu cuối cùng là sơn và ráp trục, vô dây đàn. Khó nhất và quan trọng nhất là đóng thùng đàn. Đàn tốt hay xấu, âm thanh tốt hay không là do thùng đàn. Vì vậy, thợ đóng thùng đàn phải là người giỏi nhất, khéo tay nhất của cơ sở”.
Nguyên liệu để làm đàn gồm nhiều loại gỗ khác nhau như: ván ép, gỗ thông, hồng đào, thao lao. Mỗi loại gỗ sử dụng cho một bộ phận khác nhau của cây đàn. Nhưng quan trọng nhất là hai loại gỗ thông và hồng đào dùng để làm mặt trước, sau và hông đàn. Giá mỗi cây đàn chênh lệch tùy vào chất liệu gỗ. Đàn tại cơ sở của ông Phước hướng đến đối tượng phổ thông nên giá từ 400 ngàn đồng đến 1,5 triệu đồng.
Thăng trầm với nghề
Ông Phước cho biết, từ những năm 60 của thế kỷ trước, cha ông là ông Phạm Văn Để đã quyết định khởi nghiệp với nghề làm đàn guitar. Lúc bấy giờ, tại Quận 4 có đến gần 20 gia đình làm nghề này. Nhưng hiện nay chỉ còn 4 - 5 gia đình gắn bó với loại nhạc cụ 6 dây này. “Có lẽ, điều trăn trở nhất của những người làm đàn như tôi đó là đầu ra của sản phẩm và nguồn vốn để sản xuất. Bên cạnh đó, nguồn gỗ làm đàn ngày càng hiếm và giá thành cao. Làm đàn giá rẻ thì không đủ sống mà đàn cao cấp lại ít người mua. Vì vậy, nhiều hộ đã không thể tiếp tục gắn bó với nghề gia truyền này. Cơ sở của chúng tôi qua 3 đời làm đàn là cha tôi, tôi và con trai tôi hiện cũng theo nghề đã phải trải qua rất nhiều khó khăn. Chúng tôi phải đến tận các tỉnh miền Tây như Cà Mau, Bạc Liêu, Cần Thơ, Hậu Giang,… để chào hàng, mời gọi khách hàng. Qua nhiều lần tiếp cận, hiện chúng tôi đã có đầu ra ổn định. Mỗi tháng, cơ sở của tôi xuất khoảng 100 cây đàn về các tỉnh”. Ông tâm sự.
Khó khăn là thế nhưng những người thợ với niềm đam mê và tâm huyết vẫn duy trì với nghề mà ông cha truyền lại không bị mai một. Đối với họ, mỗi chiếc đàn chính là những đứa con tinh thần mà họ đã dành hết tình yêu vào nó, tạo ra những nốt nhạc trầm bổng như chính cuộc đời của họ.
Mỹ Duyên